Preparowanie cebul. Traktowanie cebul wysoką temperaturą, a następnie ich chłodzenie znacznie przyspiesza kwitnienie, natomiast długotrwałe przechowywanie cebul w wysokiej temperaturze opóźnia zakwitanie roślin nawet o kilka miesięcy. Stwarza to możliwość całorocznej uprawy kosaćców, chociaż najbardziej opłacalne jest kwitnienie w okresie od grudnia do kwietnia. Do najwcześniejszego przyspieszania używa się cebul preparowanych. Wkrótce po zbiorze, po wysuszeniu i oczyszczeniu, cebule przechowuje się w wysokiej temperaturze tj. 35°C i 40°C (tab. 21) dla przyspieszenia tworzenia się zawiązków liści. Poddanie cebul na­stępnie działaniu temperatury 17° i 9°C przyspiesza tworzenie się zawiązków kwiatów i przygotowuje rośliny do szybkiego wzrostu. Sposób traktowania cebul zależy nie tylko od terminu przyspieszania, ale również od odmiany. Do przyspieszania w bardzo wczesnym ter­minie nadają się przede wszystkim odmiany 'Wedgwood' i 'Ideał'. Ich cebule przygotowywane do kwitnienia w marcu i kwietniu nie wymagają już chłodzenia, które dla innych odmian jest w tym terminie konieczne (tab. 21).

Dla uzyskania kwitnących kosaćców późnym latem i jesienią używa się w Holandii tzw. cebul „przemagazynowanych”. Przechowuje się je od zbioru w poprzednim roku w temperaturze 30°C i dopiero na 8—10 tygodni przed sadzeniem obniża temperaturę, stosując przez 2—4 tygodnie 17°C i 6 tygodni 9°C.

Podłoże i nawożenie. Kosaćce cebulowe dobrze rosną w podłożu starannie uprawionym, przepuszczalnym, próchnicznym i raczej ubogim w składniki pokarmowe. Ze względu na dużą wrażliwość na zasolenie należy unilcać sadzenia cebul na zagonach po goździkach, złocieniach, pomidorach i innych roślinach obficie nawożonych. Jeżeli taka kolejność upraw jest jednak konieczna, podłoże należy dokładnie przemyć, aby

wypłukać nadmiar związków chemicznych. Można też dodać torfu wy­sokiego, który jednocześnie zwiększa pojemność wodną podłoża. Glebę jałową, przygotowuje się na kilka miesięcy przed sadzeniem cebul dodając starego, dobrze rozłożonego obornika lub kompostu po uprawie pieczarek w ilości 2 m³/100 m². Nie zaleca się natomiast nawożenia mineralnego. Jedynie w przypadku stwierdzenia dużego niedoboru azotu można zastosować pogłównie w 3—4 tygodnie od rozpoczęcia uprawy saletrę wapniową (2 kg/100 m²) lub saletrzak (1 kg/100 m²). Bezpośrednio po wysianiu nawozu należy rośliny obficić podlać. Odczyn podłoża powinien być lekko kwaśny lub obojętny, pH 6,5—7,2.

Sadzenie i pielęgnowanie. Do uprawy przyspieszonej nadają się tylko cebule bardzo duże, zdrowe, otoczone nie uszkodzoną, suchą łuską okrywającą. Cebule chłodzone muszą być sadzone bezpośrednio po zakończeniu tego zabiegu.

Najczęściej sadzi się kosaćce wprost na zagony w szklarni lub tunelu foliowym. Na małą skalę można też je uprawiać w pojemnikach lub doniczkach, których głębokość powinna wynosić co najmniej 20 cm. Gęstość sadzenia cebul zależy od terminu przyspieszania i od siły wzrostu odmiany (tab. 21).

W terminie bardzo wczesnym sadzi się cebule płytko tak, aby ich wierzchołki były widoczne. Wykonuje się to ostrożnie, wciskając cebule w bardzo dobrze spulchnione podłoże. W późniejszych terminach sadJ się je w bruzdy i przykrywa warstwą ziemi grubości kilku centy­metrów.

Przed sadzeniem należy rozpiąć na zagonach siatkę, w której oczka sadzi się cebule. Można ją potem podnosić stopniowo, w miarę wzrostu kosaćców i pozostawić aż do końca uprawy. Zapobiega ona przewra­caniu się roślin. Po posadzeniu cebul zagony przysypuje się cienką warstwą piasku, a następnie obficie podlewa. Temperatura podłoża powinna wynosić najpierw tylko 13°C; dopiero gdy liście osiągną długość kilku centymetrów podwyższa się ją do 15°C. Temperatura powietrza po ukazaniu się pąków może wynosić 15-—17°C, ale zawsze musi być regulowana w zależności od intensywności światła. Pielęgnowanie kosaćców w uprawie pod osłonami polega również na regularnym wietrzeniu szkliaroi oraz utrzymywaniu bardzo równomiernej wilgotności podłoża i powietrza. Podlewając nie powinno się zraszać całych roślin, aby nie stwarzać warunków sprzyjających rozwojowi chorób grzybowych.

Jeżeli przyspiesza się kosaćce dopiero na koniec kwietnia i maj, cebule sadzi się w październiku i listopadzie, zabezpieczając szklarnię lub tunel przed mrozem. Ogrzewanie rozpoczyna się dopiero w styczniu, utrzymując najpierw temperaturę 8—10°C, a później 12—14°C. Zbiór i przechowywanie kwiatów. Do zbioru kwiatów odmian wczesnych

przystępuje się już po upływie 9—10 tygodni od posadzenia. Odmiany późne natomiast zakwitają po 13—-14 tygodniach uprawy. W miesiącach zimowych, gdy intensywność światła jest mała, zamknięte pąki większości odmian kosaćców holenderskich nie rozwijają się po ścięciu. Do zbioru nadają się więc tylko otwierające się pąki lub całkowicie rozwinięte kwiaty. Aby pędy były jak najdłuższe, ścina się je tuż nad ziemią lub wyjmuje całe rośliny z podłoża, a po usunięciu cebul i liści odcina się również wyetiolowaną (białą) ćzęść nasady pędu, która słabo przewodzi wodę. Celowe jest też nacięcie dolnej części, łodygi dla lepszego pobie­rania wody.

Kwiaty można przechowywać przez kilkanaście godzin w chłodni w tem­peraturze 2—4°C ustawione pionowo w naczyniach z wodą. Jeżeli przechowanie ma trwać kilka lub kilkanaście dni, kwiaty umieszcza się bez wody owinięte w bibułę lub folię w chłodni o temperaturze 0,5°C. Trwałość tak przechowywanych kosaćców jest jednak po wsławieniu do wazonu znacznie krótsza, a pąki niektórych odmian, np. 'Prof. Blaauw', pozostają zamknięte.

Jeśli kwiaty są już rozwinięte to przed wysyłką każdy z nich pakuje się oddzielnie, a następnie ostrożnie uk^da W kartonie.

Ochrona przed chorobami. Duże straty w' uprawie kosaćców powoduje zgnilizna cebul (czynnik chorobotwórczy — Penicillium corymbiferum). W miejscach porażonych rozwija się niebieska, a później szarozielona grzybnia powodująca mokry rozkład cebul. Skutecznie zapobiega się rozwojowi grzyba zaprawiając cebule przed chłodzeniem w np. Benlate (0,2%) lub fopsinie (0,2%) przez 15 minut.

Objawem zgnilizny fuzaryjnej (czynnik chorobotwórczy — Fusarium " oxysporum) jest więdnięcie i zamieranie roślin. Choroba ta bardzo szybko się rozprzestrzenia, dlatego też porażone rośliny usuwa się wraz z ce­bulami, a podłoże, gdzie rosły podlewa Kaptanem (0,2%).

Ostatnio coraz częściej w uprawie kosaćców występują choroby wirusowe powodujące zahamowanie wzrostu, smugowatość liści i odbarwienia kwiatów. Wszystkie porażone rośliny należy usuwać i niszczyć.